Hành trình "bụi mịn" ra đời và gây hại đến sức khỏe con người

1. Bụi và bụi mịn pm2.5 

“Bụi” là danh từ chỉ một hỗn hợp phức tạp chứa các hạt vô cơ và hữu cơ ở dạng lỏng hoặc rắn, có khả năng bay lơ lửng trong không khí. Bụi hay hợp chất có trong bụi được gọi chung là Particulate Matter, ký hiệu pm.

Bụi mịn pm2.5 có vẻ như vẫn xa lạ với nhiều người, vì chúng có kích thước rất nhỏ nên mắt thường không thể nhìn thấy. Giới chuyên môn định nghĩa "bụi mịn pm2.5" là những hạt bụi li ti có trong không khí với kích thước 2,5 micron trở xuống (nhỏ hơn khoảng 30 lần so với sợi tóc). Bụi mịn pm2.5 được hình thành từ các chất như: ni-tơ, carbon và các hợp chất kim loại khác.   

Bụi mịn pm2.5 có kích thước nhỏ hơn khoảng 30 lần so với sợi tóc 

Khi nồng độ bụi mịn pm2.5 trong không khí ở ngoài trời tăng lên thì sẽ làm cho không khí bị mờ đi và tầm nhìn bị giảm trông giống như sương mù. Bụi mịn pm2.5 có thể dễ dàng xâm nhập vào cơ thể con người thông qua đường hô hấp và gây nên một số bệnh nguy hiểm như đột quỵ, tim mạch, ung thư....

Người thường xuyên phải tiếp xúc với bụi mịn có thể gặp phải các vấn đề về sức khỏe như hắt hơi, sổ mũi, khó thở, khô mắt...khi tiếp xúc lâu dài thì sẽ làm gia tăng tỷ lệ giảm chức năng phổi, viêm phế quản mãn tính và tăng tỷ lệ tử vong do ung thư phổi và bệnh tim ở người bệnh. Theo thống kê thì mỗi năm, bụi mịn pm2.5 có thể tăng 10μg/m3, đồng nghĩa với việc số bệnh nhân cấp cứu vì bệnh cao huyết áp sẽ tăng 8% và các bệnh về tim mạch cũng tăng lên đáng kể. 

Ngoài những mối nguy hiểm trên thì bụi mịn pm2.5 còn được mệnh danh là sát thủ có thể thúc đẩy nhanh quá trình tiến triển của bệnh xơ gan và làm tăng nguy cơ mắc bệnh chuyển hóa và rối loạn chức năng gan, góp phần vào sự phát triển của bệnh tiều đường.

2. Bụi mịn pm2.5 và pm 1.0 gây ra những tác hại khôn lường

Nghiên cứu của Cơ quan nghiên cứu ung thư quốc tế IARC và Tổ chức Y tế thế giới WHO đã cho thấy mối tương quan đồng thuận giữa mức độ ô nhiễm không khí với tỷ lệ người mắc ung thư trong vài năm trở lại đây. Cụ thể, nếu mật độ bụi mịn pm1.0 có trong không khí tăng lên 10μg/m3 thì tỷ lệ ung thư cũng sẽ tăng 22% và mật độ bụi mịn pm2.5 tăng thêm 10 μg/m3 thì tỷ lệ ung thư phổi sẽ tăng đến 36%.

Bụi mịn pm2.5 và pm1.0 xâm nhập  vào cơ thể người thông qua hệ thống hô hấp khi con người hít thở, tùy vào kích thước của hạt bụi thì mức độ xâm nhập sẽ có sự khác nhau. Trong khi bụi mịn pm 1.0 đi vào cơ thể qua đường dẫn khí và tích tụ lại trên phổi, thì bụi mịn pm2.5 lại nguy hiểm hơn vì chúng có thể luồn lách vào các túi phổi, tĩnh mạch phổi và xâm nhập vào hệ tuần hoàn máu của người bệnh.

Cơ thể người có sự tích tụ bụi mịn pm2.5 và bụi mịn pm1.0 trong thời gian dài sẽ làm tăng nguy cơ phát bệnh ở hệ thống tim mạch, hô hấp, tuần hoàn và cả hệ sinh sản. 

3. Bụi mịn pm2.5 và pm 1.0 ở Việt Nam hình thành như thế nào?

Con đường hình thành và sinh ra pm 2.5 và bụi mịn pm 1.0 ở các đô thị lớn hầu như là từ các công trình xây dựng, khí thải giao thông, nhà máy công nghiệp....

Theo số liệu được công bố tại hội thảo “Ô nhiễm không khí - Mối đe dọa với sức khỏe cộng đồng” từ năm 2017 thì lượng bụi mịn pm 2.5 trung bình năm 2016 ở TP.HCM là 28,23 μg/m3 (cao gấp 3 lần so với tiêu chuẩn của WHO), và tại Hà Nội là 50,5 μg/m3 (cao 2 lần quy chuẩn quốc gia và gấp 5 lần so với ngưỡng trung bình của WHO). Cảnh báo mức độ ô nhiễm không khí ở tại Hà Nội chỉ đứng sau thủ đô New Delhi của Ấn Độ (nơi ô nhiễm không khí nặng nhất nhì thế giới với 124 μg/m3).

Theo Tổ chức Y tế Thế giới WHO